Ένας Τρόπος για να βελτιωθεί η Ποιότητα Ζωής
Τόσο η αρθρίτιδα όσο και ο πόνος στο πόδι είναι κύρια προβλήματα υγείας με μεγάλη απήχηση σε ποικίλες πληθυσμιακές ομάδες. Όσο ο αριθμός των ηλικιωμένων ανθρώπων αυξάνεται, τόσο θα εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα και μορφολογία τα κλινικά συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (ΡΑ). Μέσω του ποδιατρικού τμήματος του Αμερικάνικου Εθνικού Συστήματος Υγείας υπολογίστηκε ότι το 24% του πληθυσμού εμφανίζει τουλάχιστον μία ασθένεια του άκρου πόδα, με τους ηλικιωμένους να βιώνουν περισσότερα προβλήματα σε σχέση με τους νεότερους, στοιχείο που περιορίζει σημαντικά την καθημερινή τους ποιότητα ζωής. Υπολογίζεται πως 19% των ανδρών και το 29% των γυναικών αναφέρουν πόνο στα πόδια τις περισσότερες μέρες του μήνα, προσδιορίζοντας την ενόχληση τους σε συγκεκριμένα σημεία.
Τα άτομα με ΡΑ προσδιορίζουν αυτές τις αναφορές πόνου σε διπλάσια αναλογία σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Ο πόνος στο πόδι, όπως αυτός συσχετίζεται με τα υποδήματα και τη χρήση τους σε διαταραχές σχετιζόμενες με την αρθρίτιδα, μπορεί να είναι ένας παράγοντας πολύπλοκος, ο οποίος μπορεί όμως να διαμορφωθεί για την διευκόλυνση των παραπάνω ασθενών. Ενώ στην άρθρωση του γόνατος έχει δοθεί μεγάλη έμφαση (πχ με τη χρήση νάρθηκα) στην διερεύνηση των πιθανών επιλογών που υπάρχουν για τον έλεγχο της αρθρίτιδος σε ασθενείς με ΡΑ, για την ανατομική περιοχή του ισχίου όσον αφορά τη μείωση του πόνου και των πιθανών λειτουργικών προβλημάτων της ΡΑ δεν ισχύει το ίδιο.
Είναι κοινή πεποίθηση ότι η ορθωτική υποστήριξη (πέλματα) προκαλεί αλλαγές στην κινηματική και σκελετική ευθυγράμμιση του σώματος. Το όφελος της χρήσης των ορθωτικών πελμάτων συνίσταται:
Το Πόδι σε Ασθενείς με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα
Πάνω από το 85% των ασθενών με ΡΑ έχουν επώδυνα πόδια ή ποδοκνημικές αρθρώσεις κατά την πορεία της νόσου. Λόγω της ΡΑ, εκφυλιστικές αλλαγές στη δομή των οστών και των συνδέσμων προκαλούν κινηματική αστάθεια στον οπίσθιο άκρο πόδα που με τη σειρά του οδηγεί σε δυσμορφίες στον πρόσθιο άκρο πόδα (βλαισός μέγας δάκτυλος – ¨κότσι¨, αστάθεια ή εξάρθρημα της 1ης μεταταρσοφαλαγγικής άρθρωσης, γαμψοδακτυλία κλπ.). Οι εκφυλιστικές αλλαγές αυτές οδηγούν σε αλλαγές της θέσης και κίνησης του άκρου πόδα, σε υψηλότερη φόρτιση της πελματιαίας επιφάνειας του ποδιού και αυξημένα συμπτώματα πόνου κατά την ορθοστάτηση και βάδιση. Κατά συνέπεια, η χρήση ορθωτικών μέσων διορθώνοντας την λειτουργία του οπίσθιου άκρου πόδα οδηγεί στη βελτίωση και πρόληψη των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων.
Η χρήση ορθωτικών πελμάτων
Σύμφωνα με τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα, η χρήση ορθωτικών σε ασθενείς με ΡΑ συντελεί στη μείωση του πόνου, στην αύξηση του μήκους βηματισμού και στην χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας – προσπάθειας κατά την βάδιση. Η περίοδος προσαρμογής συνίσταται να είναι μεγαλύτερος σε ασθενείς με ΡΑ (6 εβδομάδες). Η επιλογή του υλικού (μαλακής, μέσης ή υψηλής σκληρότητας) είναι ιδιάζουσας σημασίας για την βελτίωση των συμπτωμάτων και για την παροχή άνεσης στον ασθενή. Η επιλογή και η χρήση του κατάλληλου υλικού (σε καταστάσεις υπερπρηνισμού ή υπτιασμού του άκρου πόδα) βοηθά στη μείωση της φόρτισης του πρόσθιου άκρου πόδα και στην μείωση του πόνου γενικότερα στο πόδι. Επίσης βοηθά στην περιορισμό εξέλιξης δυσμορφιών του πρόσθιου άκρου πόδα όπως του βλαισού μεγάλου δακτύλου.
Το Πόδι & η Εξέλιξη της Οστεοαρθρίτιδας (ΟΑ) των Κάτω Άκρων
Έρευνες υποδεικνύουν τη σχέση μεταξύ της ευθυγράμμισης του άκρου πόδα και της εμφάνισης (ΟΑ) του γόνατος και του ισχίου. Αυτές προτείνουν ότι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ισχίου παρουσιάζουν αυξημένη στατιστική πιθανότητα να έχουν επιμήκη ποδική καμάρα υψηλή, ενώ ασθενείς με ΟΑ γόνατος είναι πιο πιθανό να παρουσιάζουν χαμηλή ποδική καμάρα. Τίθεται επομένως η ανάγκη της αναγνώρισης του ρόλου του ποδιού στην εμφάνιση ΟΑ των αρθρώσεων των κάτω άκρων.
1. Ορθωτική Υποστήριξη Ποδιού σε Ασθενείς με ΟΑ Γόνατος
Η πιο κοινή μορφή ΟΑ γόνατος είναι αυτή του έσω διαμερίσματος του γόνατος. Αν και οι μηχανισμός γένεσης δεν είναι γνωστός, ο υψηλός βαθμός φόρτισης και η αυξημένη ροπή ¨προσαγωγής¨ του γόνατος κατά την βάδιση αποτελούν τους ευρέως αναγνωρισμένους εκλυτικούς παράγοντες. Οι έρευνες δείχνουν την επίδραση της χρήσης ορθωτικών πελμάτων στη βελτίωση της εμβιομηχανικής του έσω διαμερίσματος του γόνατος με τη μείωση της ροπής προσαγωγής και κατά συνέπεια τη μείωση των δυνάμεων φόρτισης.
Η βελτίωση του άξονα της υπαστραγαλικής άρθρωσης θεωρείται η παράμετρος που βοηθά στη διόρθωση των παραπάνω εμβιομηχανικών παραγόντων. Έρευνες δείχνουν ότι ασθενείς σε πρώιμα στάδια ΟΑ γόνατος με τη χρόνια χρήση ορθωτικών πελμάτων παρουσιάζουν μειωμένη ένταση πόνου, λιγότερο συχνή χρήση μη κορτικοστεροειδούς αντιφλεγμονώδους αγωγής, καλύτερο έλεγχο της φορτίσεως του έσω διαμερίσματος του γόνατος και πιθανόν θετική επίδραση στην εξέλιξη της νόσου της ΟΑ.
2. Ορθωτική Υποστήριξη Ποδιού σε Ασθενείς με ΟΑ Ισχίου
Αν και τα ερευνητικά δεδομένα που αξιολογούν τη χρήση ορθωτικών στην ΟΑ ισχίου είναι ανεπαρκή, οι σύσταση της Διεθνούς Ερευνητικής Κοινότητας Οστεοαρθρίτιδας (OARSI) είναι ότι ¨κάθε ασθενής με ΟΑ γόνατος ή ισχίου πρέπει να λαμβάνει οδηγίες για κατάλληλα υποδήματα και ορθωτικά πέλματα με στόχο τη βελτίωση της κινηματικής και λειτουργικής του σωματικής συμπεριφοράς¨.
3. Ορθωτική Υποστήριξη σε ΟΑ Μέσου Ταρσού (Μέσο Τμήμα Ποδιού)
Μια λιγότερο γνωστή μορφής ΟΑ είναι αυτή του μέσου τμήματος του ποδιού (μέσου ταρσού). Η αιτιολογία της ΟΑ του μέσου ταρσού έχει φτωχά αναλυθεί. Συνδέεται με το τραύμα, τη φλεγμονώδη αρθροπάθεια, μηχανική φόρτιση και ιδιοπαθή οστεοαρθρίτιδα. Όπως άλλες μορφές μη τραυματικής ΟΑ, η ΟΑ του μέσου ταρσού μπορεί να είναι το αποτέλεσμα υψηλής μηχανικής φόρτισης. Παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε ΟΑ του μέσου ταρσού είναι τα ψηλοτάκουνα παπούτσια και οι ασυμμετρίες μήκους των δακτύλων.
Συνήθης αποτελεσματική μορφή θεραπείας αποτελούν τα ορθωτικά πέλματα πλήρους μήκους, τα οποία μειώνουν τον πόνο και βελτιώνουν τη λειτουργία του ποδιού με τον έλεγχο του εύρους και της διάρκειας της φόρτισης του μέσου ταρσού. Η ορθωτική παρέμβαση προωθεί ουσιαστικά μια στρατηγική δυσκαμψίας, η οποία αυξάνει το μηχανικό πλεονέκτημα του μεγάλου δακτύλου (windlash mechanism) και μειώνει την τάση – πίεση στο μέσο τμήμα του ποδιού.
Συμπεράσματα
Οι μη χειρουργικές συντηρητικές παρεμβάσεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα, με τη δυνατότητα της προσαρμογής στην ιδιαιτερότητα του κάθε ασθενή, για την πρόληψη του πόνου στον άκρο πόδα και για την καθυστέρηση της εξέλιξης ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε περιοχές που σχετίζονται με τον άκρο πόδα, της οστεοαρθρίτιδας και πιθανών ρευματικών παθήσεων. Ερευνητικό υλικό υποδεικνύει ότι τα ορθωτικά πέλματα και τα υποδήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ρευματολογική νοσολογική εξέλιξη του ποδιού, όπως επίσης τα τελευταία δεδομένα παρέχουν σαφείς ενδείξεις για τη συσχέτιση της ορθωτικής παρέμβασης με τη βελτίωση ασθενών με Ρευματοειδή Αρθρίτιδα και Οστεοαρθρίτιδα διαφόρων μορφών.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΣΙΡΙΓΓΑΚΗΣ
Φυσικοθεραπευτής PT, MSc, CGA, MT IMTA
Κλινικός Εμβιομηχανικής Ανάλυσης Κίνησης
Μέλος – Καθηγητής FOOT SCIENCE INTERNATIONA
Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία
Greenberg L, Davis H. Foot problems in the US. The 1990 National Health Interview Survey. J Am Podiatr Med Assoc. 1993; 83(8):475–483. [PubMed: 8366438]
Dufour AB, Broe KE, Nguyen US, et al. Foot pain: is current or past shoewear a factor? Arthritis Rheum. 2009; 61(10):1352–1358. [PubMed: 19790125]
Otter SJ, Lucas K, Springett K, et al. Foot pain in rheumatoid arthritis prevalence, risk factors and management: an epidemiological study. Clin Rheumatol. 2010; 29(3):255–271. [PubMed:19997766]
Ball KA, Afheldt MJ. Evolution of foot orthotics–part 2: research reshapes long-standing theory. J Manipulative Physiol Ther. 2002; 25(2):125–134. [PubMed: 11896382]
Nurse MA, Hulliger M, Wakeling JM, et al. Changing the texture of footwear can alter gait patterns. J Electromyogr Kinesiol. 2005; 15(5):496–506. [PubMed: 15935961]
Thorp LE, Wimmer MA, Sumner DR, et al. Custom shoe inserts induce beneficial long-term gait adaptations in medial knee osteoarthritis. Arthritis Rheum. 2007; 56:S120.
Nigg BM, Nurse MA, Stefanyshyn DJ. Shoe inserts and orthotics for sport and physical activities. Med Sci Sports Exerc. 1999; 31(7 Suppl):S421–S428. [PubMed: 10416543]
Nigg BM. The role of impact forces and foot pronation: a new paradigm. Clin J Sport Med. 2001; 11(1):2–9. [PubMed: 11176139]
Riskowski et al. Page 7 Curr Opin Rheumatol. Author manuscript; available in PMC 2011 July 11.
Διαβάστε Επίσης