Σύνδρομο Επιγονατιδομηριαίου Πόνου(ΣΕΠ) – Μια Πιθανή Αιτία
Ο πόνος στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος εμφανίζει πολύ υψηλή συχνότητα στον πληθυσμό (92/1000 άτομα το χρόνο). Οι γυναίκες «προσβάλλονται» σε διπλάσια αναλογία σε σχέση με του άνδρες. Οι αιτίες για τον πρόσθιο πόνο στο γόνατο είναι πολυπαραγοντικές. Αυτές περιλαμβάνουν σύνδρομα υπέρχρησης του εκτατικού μυϊκού μηχανισμού του γόνατος (πχ τενοντίτιδες), ασταθή τοποθέτηση – κίνηση της επιγονατίδας, προβλήματα του αρθρικού χόνδρου των οστών του γόνατος.
Το σύνδρομο του επιγονατιδομηριαίου πόνου (patellofemoral pain syndrome – PFPS) είναι μια συνηθισμένη αιτία για πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος που επηρεάζει συνήθως το νεανικό γυναικείο πληθυσμό χωρίς προβλήματα φθοράς των ιστών (αυξημένη γωνία Q = μη ευθυγραμμισμένη κίνηση – ολίσθηση της επιγονατίδας) ή με σημαντικές παθολογικές αλλαγές στον αρθρικό χόνδρο. Άλλα συμπτώματα του συνδρόμου είναι ο κριγμός (ήχος τριβής των οστών) και η μυϊκή αδυναμία. Το ΣΕΠ αναγκάζει πολλούς ανθρώπους να μειώσουν ή να σταματήσουν συγκεκριμένες δραστηριότητες απλές ή αθλητικές. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ΣΕΠ μπορεί να οδηγήσει τελικά μελλοντικά στην οστεοαρθρίτιδα.
Σύνδρομο Επιγονατιδομηριαίου Πόνου – Τι είναι;
Το ΣΕΠ ουσιαστικά αναφέρεται στην μη ευθυγραμμισμένη φτωχή ποιότητα ολίσθησης (γλιστρήματος) της επιγονατίδας κατά μήκος της μηριαίας τροχιλίας, της ανατομικής δομής δηλαδή που αποτελεί την πρόσθια επιφάνεια του γόνατος.
Πιθανοί Παράγοντες Έκλυσης
- Patella Mal Tracking
Η θέση της επιγονατίδας κατέχει ρόλο κλειδί στην συνολική λειτουργία του γόνατος. Η προς τα έξω παρέκκλιση της (κατά την κίνηση) όπως και η «υπερκινητική» επιγονατίδα αποτελούν τις πιο συνήθεις μορφές της παθολογίας της κακής ολίσθησης της επιγονατίδας (patella mal tracking). - Ισορροπία Έσω Πλατύ Μυός / Έξω Πλατύ Μυός (Μοιρών Τετρακεφάλου)
Χωρίς να έχει διασαφηνιστεί αν αποτελεί την αιτία ή το σύμπτωμα, είναι σαφές ότι η ανισορροπία στην λειτουργία του έσω και έξω πλατύ μυών αποτελεί κύριο παράγοντα που επηρεάζει σημαντικά στην έκλυση των συμπτωμάτων του πόνου, δεδομένου ότι η ατροφία του έσω πλατύ μυός επηρεάζει σημαντικά την ορθή λειτουργία της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης. - Αστάθεια του ισχίου με αδυναμία των απαγωγών μυών
- Στατική ή δυναμική παρέκκλιση θέσεως του γόνατος (ραιβότητα / βλαισότητα).
Η παρεκκλίσεις της ευθυγράμμισης του γόνατος (ραιβότητα, βλαισότητα) μπορεί να αποτελέσει παράγοντα έκλυσης πόνου στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος λόγω της λάθος θέσεως και κίνησης της επιγονατίδας και κατ’ επέκταση της αυξημένης ενδαρθρικής πιέσεως που παράγεται.
- Προβλήματα εμβιομηχανικής του οπίσθιου άκρου πόδα
Οι παρεκκλίσεις της θέσεως του οπίσθιου άκρου πόδα (ραιβότητα πτέρνας) όπως και του γενικότερου άκρου πόδα (πχ υπερπρηνισμός – πλατυποδία) μπορούν να οδηγήσουν με την πάροδο του χρόνου σε διαταραχές της λειτουργίας του γόνατος. - Ανελαστικότητα μυοτενόντιων στοιχείων (λαγονοκνημιαίας ταινίας, οπισθίων μηριαίων μυών)
- Σύνδρομο γόνατος – σπονδυλικής στήλης
Ασθενείς με πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος χαρακτηρίζονται σε υψηλό ποσοστό με μείωση της πρόσθιας κλίσης της λεκάνης (ιερού οστού) και της οσφυϊκής λόρδωσης.
Η έκλυση – αφορμή για την εμφάνιση του ΣΕΠ μπορεί να είναι συνήθως ο συνδυασμός της αυξημένης φορτίσεως του γόνατος, της μη σωστής ευθυγράμμισης της επιγονατίδας και της ελλιπούς στηρίξεως από τις αρμόδιες μυϊκές ομάδες.
Θεραπεία – Τελευταία Δεδομένα
Ερευνητικά δεν έχει αποδειχθεί ότι η χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών με το σύνδρομο επιγονατιδομηριαίου πόνου σε συνδυασμό με φυσικοθεραπεία δεν είχε καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με την φυσικοθεραπεία ως συντηρητικό τρόπο αντιμετώπισης. Γι’ αυτό το λόγο, η αντιμετώπιση του ΣΕΠ είναι αρχικά συντηρητική φυσικοθεραπευτική.
Μπορεί να περιλαμβάνει:
- Φαρμακευτική αγωγή
- Κηδεμόνας σταθεροποίησης επιγονατίδας (διόρθωση έξω παρέκκλισης)
- Ορθωτική υποστήριξη του άκρου πόδα (ορθωτικά πέλματα) με στόχο την βελτίωση της ευθυγράμμισης όλου του κάτω άκρου και κατ΄ επέκταση της επιγονατίδας. Κλινικά, σημαντική διαφοροποίηση στην ολίσθηση της επιγονατίδας και στην ενεργοποίηση των υπολειπόμενων μυών (όπως του έσω πλατύ μυός) παρατηρείται σε ασθενείς κατόπιν της χρήσεως ορθωτικών πελμάτων.
- Χρήση τεχνικών Taping: Στόχος της κλασικής εφαρμογής Taping είναι η διόρθωση προς τα έσω της θέσεως της επιγονατίδας (Mc Connel Tape). Η χρήση των τεχνικών αυτών είτε πιο σύγχρονων με τεχνικές λειτουργικού ελαστικού Kinesiotape βοηθά, όπως φαίνεται και ερευνητικά με την μείωση της έξω παρέκκλισης αλλά και κλίσης της επιγονατίδας, τόσο στην οξεία φάση με τη μείωση της φλεγμονώδους διαδικασίας και του πόνου όσο και στην υποξεία και χρόνια φάση με την διόρθωση – βελτίωση της λανθασμένης εμβιομηχανικής και της καλύτερης λειτουργίας των μυϊκών ομάδων.
- Φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει βελτίωση της κινητικότητας της επιγονατίδας, τεχνικές και ασκήσεις βελτίωσης του μήκους – ελαστικότητας των μυϊκών ομάδων, διόρθωση – βελτίωση της λειτουργίας άλλων γειτονικών αρθρώσεων που επηρεάζουν την επιγονατιδομηριαία άρθρωση, πρόγραμμα βελτίωσης του κινητικού ελέγχου και της δύναμης των μυών της περιοχής του γόνατος. Συνήθως, η διάρκεια του προγράμματος αυτού είναι 6 εβδομάδες.
Συμπερασματικά, η εφαρμογή του συντηρητικού τρόπου αντιμετώπισης αποτελεί την πρώτη επιλογή στο πλάνο της αποκατάστασης. Η χειρουργική επιλογή αποτελεί τον μοναδικό τόπο αντιμετώπισης στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα του ασθενή και η καθημερινή ποιότητα ζωής του δεν παρουσιάζουν βελτίωση.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΣΙΡΙΓΓΑΚΗΣ
Φυσικοθεραπευτής PT, MSc, CGA, MT IMTA
Κλινικός Εμβιομηχανικής Ανάλυσης Κίνησης
Μέλος – Καθηγητής FOOT SCIENCE INTERNATIONA
Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία
Al-Hakim W, Kumar Jaiswal P, Khan W, Johnstone D (2012): The non-operative treatment of anterior knee pain. Open Orthop J 6(Suppl 2: M10):320–326
Wolf Petersen, Andree Ellermann, Andreas Go¨sele-Koppenburg, Raymond Best, Ingo Volker Rembitzki , Gerd-Peter Bru¨ggemann, Christian Liebau (2014): Patellofemoral pain syndrome. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc: 22:2264–2274
Rolland Thomee, Jesper Augustsson, John Karlsson (1999): Patellofemoral pain Syndrome: A review of Current Issues. Sports Med Oct:28 (4):245-262
Cutbill JW, Ladly KO, Bray RC, et al. Anterior knee pain: areview. Clin J Sport Med 1997; 7: 40-5